آیینه بی زنگار

یکی از نتایج ضعف فیلمنامه نویسی در سینمای ایران و فیلم‌های تلویزیونی این است که محتوای فیلم‌ها در لایه پنهان‌تر قصه گویی برای عامه مردم بار آموزشی ندارند، اینجا بیشتر منظورم روانشناسی است و این‌که به ندرت فیلمی می بینید که به بیماری های روانی پرداخته باشد، آن چند فیلم محدود هم کمتر دقیق بودند که بشود سرکلاس روانشناسی برای فلان بیماری یا اختلال شخصیت مثالشان زد: فیلم «قرمز» در زمان خودش فیلم خوبی بود، عشق آتشین فروتن به همسرش هدیه تهرانی کم‌کم به شک تبدیل می شود و رنگ پارانویا می‌گیرد و سر آخر به جنایت می‌رسد؛ اما دلیل بیماری فروتن چیست؟ فقط در سکانس های پایانی کمند امیر سلیمانی در نقش خواهر دیوانه فروتن چیزی از گذشته و خیانت مادر می‌گوید. «پارک وی» ساخته دیگر جیرانی که فیلمی در ژانر وحشت است، این قدر ظرافت ندارد، این بار هم عشقی آتشین، به جنون‌ و جنایت ختم می‌شود اما این عاشق مجنون (نیما شاهرخ‌شاهی) دقیقا چه بیماری روانیی دارد؟ اختلال شخصیت پارانویا؟ اختلال شخصیت مرزی؟ ضد اجتماعی؟ سادیسم؟ مادرش چه مشکلی دارد؟ بعد با چه منطق روانشناختی می‌شود قتل مادر به دست پسر را توجیه کرد؟ روان پریشی دختر چه؟ آیا شخصیتی وابسته با زمینه‌های مازوخیسم دارد؟ چیزی قابل تشخیص نیست. «آتش بس» ساخته تهمینه میلانی نیز مفهومی روانشناختی و عامه پسند «کودک درون» را دستمایه فیلم کرده، زن و شوهری جوان و ثروتمند درگیر لجبازی‌های کودکانه‌اند تا آنجا که زن درخواست طلاق دارد اما دیدار اتفاقی‌اش با یک روانشناس به او کمک می کند مشکل را دریابد: شوهرش شخصیت بالغ دارد و باید کودک درونش را کشف و با آن آشتی کند. داستان‌پردازی و شخصیت‌پردازی فیلم سطحی است و با وجود بار آموزشی گل درشتش، بدفهمی میلانی از کتاب روانشناسی‌اش همراه با شعارهای فمینیستی، فیلم را بی‌ارزش کرده‌است. حتی اشاره به بیماری ترنس‌سکشوال بیشتر بار طنز دارد تا آگاهی‌بخشی. همه این مقدمات را گفتم تا برسم به فیلم «آیینه‌های روبرو» ساخته نگار آذربایجانی که در مورد دختری ترنس‌سکشوال است که دچار دوگانگی هویت جنصی شده و به دنبال راه نجات است. داستان و شخصیت پردازی واقع بینانه است تا آنجا که می‌شود آن را به عنوان فیلم آموزشی به خانواده آدم‌هایی که چنین مشکلی دارند و دانشجویان روانشناسی معرفی کرد. بگذریم از آین‌که در بهبود نگاه عامه مردم هم بی‌تاثیر نیست. در کل فیلم خوب و بی ادعایی است، ببینید. همین.